Czy dojazd do klienta to czas pracy? Powyższe pytanie nadal często pojawia się na szkoleniach choć Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w wyroku z 2015 r. powyższe wydaje się rozstrzygnął. Chodzi o wyrok z dnia 10 września 2015 r., (sprawa C‑266/14). Jego konsekwencje mają szczególne znaczenie dla osób, które korzystają z pojazdów służbowych w celu dotarcia do miejsca wykonywania usługi.

WAŻNE

Czas przejazdu pracownika, który korzysta z pojazdu służbowego w celu dotarcia do miejsca wykonywania usługi należy wliczać do czasu pracy, gdy pracownik który nie ma stałego miejsca pracy spełnia swe obowiązki w trakcie przejazdu do lub od klienta.

Orzeczenie przed TSUE zapadło w związku z tzw. pytaniem prejudycjalnym sądu hiszpańskiego, a pytanie związane było z wykładnią art. 2 pkt 1 dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy (Dz.U. L 299, s. 9). Wniosek sądu został przedstawiony w ramach sporu pomiędzy Federación de Servicios Privados del sindicato Comisiones Obreras a Tyco Integrated Security SL i Tyco Integrated Fire & Security Corporation Servicios SA (dalej „Tyco”), dotyczącego odmowy uznania przez te przedsiębiorstwa, że czas który ich pracownicy poświęcają codziennie na przejazd między miejscem zamieszkania a miejscem obsługiwania pierwszego i ostatniego klienta wskazanego przez pracodawcę stanowi czas pracy w rozumieniu art. 2 pkt 1 wspomnianej dyrektywy.

STAN FAKTYCZNY

Stan faktyczny w tym konkretnie przypadku był taki, że pracownicy techniczni zatrudnieni przez Tyco zajmowali się instalacją i obsługą urządzeń należących do systemów ochrony w prywatnych domach oraz zakładach przemysłowych i handlowych w obszarze geograficznym jednej prowincji. Pracownicy mieli do dyspozycji pojazd służbowy, którym dojeżdżali codziennie ze swego miejsca zamieszkania do miejsc, w których wykonywali zadania w zakresie instalacji lub obsługi systemów ochrony. Pojazdem tym wracali do swego miejsca zamieszkania po zakończeniu dnia pracy. Odległość do miejsca wykonywania pracy wynosiła czasem ponad 100 km. Ponadto, każdy z pracowników dysponował telefonem komórkowym umożliwiającym porozumiewanie się na odległość z centralnym biurem w Madrycie. Dodatkowo aplikacja zainstalowana na telefonie umożliwiała otrzymywanie dzień wcześniej listy zawierającej miejsca, które mają odwiedzić w danym dniu pracy, na ich geograficznym obszarze, z godzinami w których mają stawić się u klienta. Za pomocą innej aplikacji pracownicy przekazywali dane do centrali z wykonanych czynności. W roku 2011 Tyco zamknęło swoje biura regionalne na prowincji, a wszystkich swoich pracowników przydzieliło funkcjonalnie do centralnego biura w Madrycie (Hiszpania). Spór powstał w związku z tym, że Tyco nie uwzględniał czasu dojazdu z miejsca zamieszkania do klienta jako stanowiącego część czasu pracy i w konsekwencji uważał ten czas za okres odpoczynku.

UWAGA

Dyrektywa 2003/88 w art. 2 definiuje pojęcie czasu pracy jako każdy okres, podczas którego pracownik pracuje, pozostaje w dyspozycji pracodawcy i wypełnia swe zadania i obowiązki, zgodnie z przepisami krajowymi lub praktyką krajową, i że pojęcie to należy przeciwstawić okresom odpoczynku (okres, który nie jest czasem pracy), gdyż pojęcia te nawzajem się wykluczają:

• wyrok Jaeger, C‑151/02, EU:C:2003:437, pkt 48 

• wyrok Dellas C‑14/04, EU:C:2005:728, pkt 42

• postanowienie Vorel, C‑437/05, EU:C:2007:23, pkt 24

• postanowienie Grigore, C‑258/10, EU:C:2011:122, pkt 42

Jednocześnie dyrektywa nie przewiduje kategorii pośredniej pomiędzy pracą a odpoczynkiem:

• wyrok Dellas i in., C‑14/04, EU:C:2005:728, pkt 43

• postanowienie Vorel, C‑437/05, EU:C:2007:23, pkt 25

• postanowienie Grigore, C‑258/10, EU:C:2011:122, pkt 43

ROZSTRZYGNIĘCIE TSUE

Ostatecznie w sprawie Tyco zapadło rozstrzygnięcie odnośnie pracowników, którzy nie mieli stałego lub zwykłego miejsca pracy, że czas dojazdu który pracownicy ci poświęcali na codzienne przejazdy między ich miejscem zamieszkania a siedzibami pierwszego i ostatniego klienta wskazanymi przez ich pracodawcę, stanowił czas pracy w rozumieniu dyrektywy. Trybunał wziął pod uwagę okoliczność, że dojazdy pracowników na początku i na końcu dnia do lub od klientów były uważane były przez Tyco za czas pracy przed zniesieniem biur regionalnych.  Po zniesieniu biur w terenie charakter dojazdów nie zmienił się a jedynie zmienił się ich punkt początkowy przejazdu. Tyco nadal jednak ustalał pracownikom wykaz i kolejność klientów jakiej mają przestrzegać oraz harmonogram spotkań. Podczas dojazdów pracownicy podlegali poleceniom pracodawcy ponieważ mógł on telefonicznie zmienić kolejność klientów, anulować lub dodać spotkanie. Przede wszystkim TSUE uznał, że w czasie niezbędnym do dojazdu pracownicy nie mogli rozporządzać swobodnie swym czasem i zajmować się własnymi sprawami, skutkiem czego pozostawali oni do dyspozycji pracodawców.

PODSUMOWUJĄC...

Z wyroku w sprawie C‑266/14 wynika, że jeśli pracownik który nie ma stałego miejsca pracy i spełnia swe obowiązki w trakcie przejazdu do lub od klienta, to powinien być uważany za pracującego również podczas tego przejazdu. Podobnie uwagi wskazał rzecznik generalny w opinii do powyższej sprawy, stwierdzając, że skoro dojazdy są nierozerwalnie związane ze statusem pracownika niemającego stałego lub zwykłego miejsca pracy to miejsce pracy takich pracowników nie może być ograniczone do miejsca fizycznej działalności tych pracowników u klientów ich pracodawcy. Na to ustalenie nie może mieć wpływu okoliczność, że pracownicy rozpoczynają i kończą trasy w swym miejscu zamieszkania. Okoliczność ta wynika bezpośrednio z decyzji ich pracodawcy o zniesieniu biur regionalnych, a nie z woli tych pracowników.

epr